Nieuwe MIT-studie schat dat AI nú al 11,7 % van de Amerikaanse banen vervangt
Uit een recente studie van Massachusetts Institute of Technology (MIT), in samenwerking met Oak Ridge National Laboratory (ORNL), blijkt dat bestaande AI-systemen vandaag al technisch in staat zijn om taken over te nemen die goed zijn voor 11,7 % van de Amerikaanse arbeidsmarkt, wat overeenkomt met ongeveer $1,2 biljoen aan jaarlijkse lonen. De simulatie, vastgelegd in de zogeheten Iceberg Index, reikt verder dan de zichtbare impact in tech en IT: vooral administratieve, financiële en routinematige kantoortaken lopen nu een significant risico. Tegelijkertijd waarschuwen de onderzoekers dat “exposure” niet gelijkstaat aan onmiddellijke jobverlies. Wanneer, en in welke mate, automatisering zal toeslaan, hangt sterk af van bedrijfskeuzes, adoptiesnelheid en politiek beleid.
Wat is de “Iceberg Index” en hoe is de studie opgezet
De Iceberg Index is een grootschalige simulatie van de Amerikaanse arbeidsmarkt: 151 miljoen werknemers, 923 beroepen, en 32.000 onderscheidbare skills verdeeld over alle 3.000 Amerikaanse county’s.
Elke “werknemer” in de simulatie is een “agent” met bekenden van skills, beroep en locatie. Tegelijk worden duizenden bestaande AI-tools, zoals taalmodellen, workflow-automatisering, en andere AI-systemen vergeleken met de competentieprofielen van die werknemers. Waar de AI equivalent vaardig is in een skill die een werknemer vandaag uitvoert, telt die skill mee als “technisch vervangbaar”.
Het resultaat: 11,7 % van de totale loonwaarde (“wage value”) is blootgesteld aan automatisering door AI. Dat is ongeveer vijf keer meer dan de 2,2 % die al zichtbaar is in sectoren als technologie en IT.
Wat betekent die 11,7 % precies
De 11,7 % is geen voorspelling van massale ontslagen, maar een indicatie van technische capaciteit: er is vandaag AI die taken kan overnemen. Of en wanneer werkgevers die taken ook daadwerkelijk automatiseren, is iets anders.
De studie benadrukt dat dit “cognitieve en administratieve taken” betreft. Denk aan boekhouding, HR, logistiek, administratie, back-office, klantsupport, documentverwerking.. dus niet fysiek werk of complexe ambachtelijke taken.
Concreet kan die 11,7 % gelijkstaan aan werk dat overeenkomt met de output van 17 à 18 miljoen fulltime jobs.
Waarom dit belangrijk is en waarom het gevaar (voorlopig) relatief is
De studie biedt voor het eerst een gedetailleerde, data-gedreven “digitale tweeling” van de Amerikaanse arbeidsmarkt, tot op het niveau van skills, regio’s en sectoren. Dat geeft beleidsmakers, bedrijven en sociale partners een instrument om risico’s van automatisering te identificeren vóórdat ze zich manifesteren.
Voor veel jobs is het waarschijnlijk dat automatisering niet volledige vervanging betekent, maar taakverschuiving of taakverduidelijking: AI neemt routineonderdelen over, terwijl werknemers zich concentreren op taken met meer waarde: bijvoorbeeld complexere besluitvorming, menselijke interactie, creativiteit, klantrelaties, ...
Dat gezegd zijnde: de blootstelling is wijdverspreid, over sectoren en regio’s heen, niet alleen in “tech-hubs”. Zelfs staten zonder grote IT-industrie scoren hoog op de Iceberg Index wanneer administratie, logistiek of back-office dominant zijn.
Risico’s, bezorgdheden en kritische kanttekeningen
Exposure ≠ ontslag: de studie voorspelt geen massale werkloosheid op korte termijn, het meet enkel wat technisch mogelijk is. De sleutel is adoptie door bedrijven, en dat hangt af van kosten, regelgeving, ethiek en strategische keuzes.
Impact op loonstructuur en ongelijkheid: routinetaken, vaak laag- of middenlonend, lopen het grootste risico. Dat kan leiden tot herverdeling van werk, stijging van ongelijkheid, of druk op inkomens in kwetsbare beroepsgroepen.
Vertrouwen op menselijke taken en soft skills: de taken die moeilijk te automatiseren zijn: empathie, creativiteit, complex probleemoplossen, sociale interactie , … worden belangrijker. Werknemers zullen zich moeten aanpassen, reskillen of focussen op die menselijke meerwaarde.
Regionale en sectorale verschillen: de impact is ongelijk verdeeld. Regio’s en sectoren met veel administratief, routinematig werk kunnen harder getroffen worden dan andere. Dat vergt gerichte beleidsmaatregelen per regio of sector.
Wat betekent dit voor Europa (en België)
Hoewel de studie zich richt op de VS, zijn de mechanismen universeel: automatisering, AI-taakovername, administratief & cognitief werk, die bestaan ook in Europa. Bedrijven en overheden kunnen daarom proactief kijken naar:
her- of bijscholing van personeel
het herontwerpen van jobs met aandacht voor wat AI níet kan: menselijke vaardigheden, creativiteit, empathie, complexiteit
sociaal beleid om mogelijke ongelijkheden op te vangen
wet- en regelgeving rond acceptabele AI-toepassingen, bescherming van privacy en werkzekerheid
Voor België en Europa is dit een wake-up call: het is misschien nog geen realiteit, maar de technologische capaciteit bestaat al. Het is dus verstandig om vroegtijdig na te denken over de impact, in plaats van te reageren als het te laat is.
Conclusie
De nieuwe Massachusetts Institute of Technology-studie met de Iceberg Index toont dat AI vandaag al in staat is om het werk over te nemen dat samen goed is voor bijna 12 % van de Amerikaanse arbeidsmarkt en ongeveer $1,2 biljoen aan loonwaarde. Dat is geen voorspelling van onmiddellijke massale ontslagen, maar wel een gedetailleerd signaal dat de fundamenten van veel witteboordberoepen wankelen. Voor bedrijven, beleidsmakers en werknemers betekent dit: tijdig nadenken over her- en bijscholing, jobontwerp, sociaal vangnet en de balans tussen menselijke en technische arbeid.