Steeds meer Britten zoeken emotionele steun bij AI-chatbots
Een recente Britse studie laat zien dat kunstmatige intelligentie een opvallend nieuwe rol krijgt in het dagelijks leven: emotionele ondersteuning. Ongeveer een derde van de Britten gebruikt AI-chatbots voor gesprekken over gevoelens, eenzaamheid en stress. Hoewel veel gebruikers positieve ervaringen melden, waarschuwen onderzoekers en experts voor psychologische en maatschappelijke risico’s. De opkomst van AI als digitale vertrouwenspersoon dwingt beleidsmakers en ontwikkelaars om opnieuw na te denken over grenzen, verantwoordelijkheid en veiligheid.
AI verschuift van hulpmiddel naar gesprekspartner
Kunstmatige intelligentie wordt steeds vaker ingezet voor taken die tot voor kort als uitgesproken menselijk werden gezien. Volgens een nieuw Brits onderzoek gebruikt ongeveer één op de drie volwassenen AI-systemen voor emotionele of sociale ondersteuning. Dat varieert van het bespreken van dagelijkse zorgen tot het zoeken van gezelschap bij gevoelens van eenzaamheid. De studie bevestigt dat AI-chatbots niet langer alleen productiviteitstools zijn, maar ook een rol spelen in het persoonlijke en emotionele domein.
De meeste gebruikers maken gebruik van algemene AI-assistenten, zoals tekstgebaseerde chatbots, maar ook spraakgestuurde systemen vinden hun weg naar de woonkamer en slaapkamer. Voor veel mensen is de aantrekkingskracht duidelijk: AI is altijd beschikbaar, reageert zonder oordeel en geeft het gevoel gehoord te worden. Vooral in een samenleving waar mentale druk, sociale isolatie en lange wachttijden in de zorg toenemen, lijkt AI voor sommigen een laagdrempelig alternatief.
Toenemende intensiteit van gebruik
Uit het onderzoek blijkt dat een kleinere, maar significante groep regelmatig met AI praat over emotionele kwesties. Een deel doet dit wekelijks, een kleiner percentage zelfs dagelijks. Die intensiteit baart onderzoekers zorgen. Hoewel gebruikers aangeven dat gesprekken met AI kunnen helpen bij het ordenen van gedachten of het verminderen van stress, ontbreekt bij AI elk werkelijk begrip van menselijke emoties. De empathie die gebruikers ervaren, is uiteindelijk een zorgvuldig geprogrammeerde illusie.
Experts wijzen erop dat juist die schijn van empathie risico’s met zich meebrengt. AI-systemen zijn ontworpen om bevestigend en ondersteunend te reageren, wat kan leiden tot emotionele afhankelijkheid. Mensen kunnen het gevoel krijgen dat de chatbot hen beter begrijpt dan hun omgeving, waardoor echte sociale interacties op de achtergrond raken. Psychologen waarschuwen dat dit vooral problematisch kan zijn bij kwetsbare gebruikers of mensen met ernstige mentale problemen.
Psychologische en maatschappelijke risico’s
Daarnaast bestaat het gevaar van onjuiste of ongepaste adviezen. Hoewel AI steeds beter wordt in het herkennen van gevoelige situaties, blijft het een systeem dat patronen voorspelt in plaats van bewust afweegt. In extreme gevallen kan dat leiden tot schadelijke suggesties of het onvoldoende doorverwijzen naar professionele hulp. Dat maakt duidelijk dat AI geen vervanging mag zijn voor menselijke zorg, zeker niet bij psychische nood.
De onderzoekers plaatsen deze ontwikkeling in een bredere context van technologische vermenselijking. Mensen hebben de neiging om menselijke eigenschappen toe te schrijven aan technologie die taal en emotie overtuigend nabootst. Dit bekende psychologische effect verklaart waarom gebruikers zich snel verbonden voelen met een chatbot, ondanks het rationele besef dat er geen echt bewustzijn achter schuilgaat.
Oproep tot duidelijke grenzen en regels
Het rapport pleit daarom voor duidelijke richtlijnen en verantwoordelijkheden. Ontwikkelaars zouden transparanter moeten zijn over de beperkingen van hun systemen en explicieter moeten aangeven dat AI geen therapeut of vertrouwenspersoon is. Tegelijkertijd ligt er een rol voor overheden en toezichthouders om het gebruik van AI in emotioneel gevoelige contexten beter te reguleren.
De opkomst van AI als bron van emotionele steun laat zien hoe diep technologie inmiddels in het persoonlijke leven is doorgedrongen. De uitdaging voor de komende jaren is om de voordelen: toegankelijkheid, laagdrempeligheid en ondersteuning te benutten. En dat zonder de risico’s voor mentale gezondheid en menselijke relaties uit het oog te verliezen.